By Justyna Gudzowska and Yadanar Maung

စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက်မှုများ တိုးမြင့်လာသည်နှင့်အမျှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် သဘောထား တူညီသော မိတ်ဖက်နိုင်ငံများအနေဖြင့် ပိုမိုပြင်းထန်သော ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်လာနေပြီဖြစ်သည်။

ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်း ဘာလီအပန်းဖြေကျွန်း၌ ဂျီ-၂၀ ခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံသည့်အခါ ယူကရိန်း စစ်ပွဲအကြောင်းအရာသည် စကားဝိုင်းများကို လွှမ်းမိုးနေမည်မှာ သံသယဖြစ်ဖွယ်မရှိပါ။ သို့သော် အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်သည် ဘာလီနှင့်ပိုနီးသော အခြားပဋိပက္ခတစ်ခုဖြစ်သည့် မြန်မာ့အရေးကို ကိုင်တွယ်ရန်လည်း ဂျီ-၂၀တွေ့ဆုံပွဲကို အသုံးပြုသင့်သည်။ အဆိုပါပဋိပက္ခ၌ စစ်ရာဇဝတ်မှုနှင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုများအပါအဝင် အကြမ်းဖက်ဖိနှိပ်မှုများ ပြုလုပ်နေသော တရားမဝင် စစ်ကောင်စီကို မြန်မာပြည်သူများက ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တော်လှန်တိုက်ခိုက်လျက် ရှိသည်။

ယနေ့အထိ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြန်မာ့အရေးတွင် မပြတ်မသား ချဉ်းကပ်မှုကိုသာ ကျင့်သုံးနေသည်။ ယခု အလည်အပတ်ခရီးစဉ်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် နိုင်ငံတကာ မဟာမိတ်များသည် အကြမ်းဖက်မှုများအတွက် တာဝန်ရှိပြီး အကျင့်ပျက်ခြစား၍ ပြစ်မှုကျူးလွန်ထားသော စစ်ကောင်စီကို ဖိအားပေးရန် ရည်ရွယ်သည့် ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍ အရေးယူမှု အသစ်များချမှတ်၍ မြန်မာပြည်သူများ၏ ဒီမိုကရေစီအရေး တိုက်ပွဲဝင်မှုကို ထောက်ခံကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြသရန် အကောင်းဆုံးအချိန်အခါတစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။

အတိဒုက္ခကြီးမားစေခဲ့သော ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလအာဏာသိမ်းပွဲမှ စတင်၍ ယနေ့အထိ အရပ်သား ၂,၄၀၀ ကျော်ကို စစ်တပ်က သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ မြန်မာပြည်သူများအပေါ် ဆင်နွှဲနေသည့် စစ်ကောင်စီ၏ စစ်ပွဲသည် ကျောင်းများနှင့် ကလေးများကိုလည်း အလွတ်မပေးခဲ့ဘဲ မကြာသေးမီက ၎င်းတို့၏ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် ပစ်ခတ်မှုအတွင်း ကျောင်းသားငယ် ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့ရသည်။

ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်အမတ်များ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းလှုပ်ရှားသူများ၊ သတင်းထောက်များ အပါအဝင် နိုင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ၁၅,၀၀၀ကျော် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသည်။ ယခုအချိန်အထိ လူပေါင်း ၁ သန်းမှာ ပြည်တွင်း၌ နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ကြရပြီး လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် စီးပွားရေးသက်ရောက်မှု အကျိုးဆက်များမှာ အာရှဒေသတစ်ခွင်လုံးအပေါ် ကြီးမားစွာ ဂယက်ရိုက်လျက်ရှိသည်။

စစ်ကောင်စီ၏ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ကပ်ဆိုက်စေသည့် မူဝါဒများက ကြီးမားသော လူသား၏ဆင်းရဲဒုက္ခနှင့် စီးပွားရေးကဏ္ဍ ပရမ်းပတာအခြေအနေများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂနှင့် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုအရှိဆုံး ဒေသဆိုင်ရာအဖွဲ့ဖြစ်သည့် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း (အာဆီယံ)တို့၏ ပူးပေါင်းချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်မှုများမှာလည်း စစ်ကောင်စီ၏ အပြုအမူများကို မည်သို့မှ ပြောင်းလဲအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။

ဆန့်ကျင်ဘက်ရလဒ်အဖြစ် ထင်ရှားသော မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများကို ကွပ်မျက်ခြင်း၊ ဩစတြေးလျ စီးပွားရေးပညာရှင်နှင့် ယခင် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိသျှသံအမတ်ကြီးတို့ကို ထောင်သွင်း အကျဉ်းချခြင်း၊ ရုရှားနှင့် တရုတ်တို့နှင့် ပိုမိုနီးကပ်သည့် ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်ခြင်းအားဖြင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများကိုရှောင်ရှားရန် အထောက်အကူပြုမည်ဟု လေလုံးထွားနေခြင်း စသည့်လုပ်ရပ် များဖြင့် စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကို ထိကပါးရိကပါး ပြုလုပ်လာလျက်ရှိသည်။

လာမည့်လများအတွင်း စစ်ကောင်စီသည် အပေါ်ယံ အရေခြုံ တရားဝင်မှုရရှိအောင် စီစဉ်ထားသည့် အတုအယောင်ဖြစ်မည်ဟု မျှော်လင့်ရသော ၂၀၂၃ နှစ်လယ်ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပ၍ ၎င်း၏အာဏာကို ခိုင်မြဲအောင် ကြိုးပမ်းလာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။ ယခင်က တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ မကြုံဖူးသေးသည့် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုကြီးက နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းမှ လူအပေါင်းကို တစ်စုတစ်စည်းတည်းဖြစ်အောင် စည်းလုံးစေခဲ့သည့် ယနေ့အချိန်တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေဖြင့် ယခင်က ၎င်း၏ ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ချဉ်းကပ်မှု နည်းလမ်းအစား ပစ်မှတ်ထား အရေးယူမှုများကို အားကြိုးမာန်တက် အရှိန်အဟုန်မြှင့်တင် ဆောင်ရွက်ရန် အချိန်ကျရောက်လာပြီဖြစ်သည်။

အရပ်ဖက်အဖွဲ့များ၊ ထင်ရှားသောတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ ကွန်ဂရက်အမတ်များက စစ်ကောင်စီ၏ တစ်ခုတည်းနှင့် အကြီးမားဆုံးသော နိုင်ငံခြားငွေရပေါက်ရလမ်းရှာဖွေပေးရာ မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ လုပ်ငန်း(MOGE) အပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများချမှတ်ရန် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို တညီတညွတ်တည်း တောင်းဆိုနေသည်မှာ လအတန် ကြာမြင့်လာခဲ့ပေပြီ။

စစ်ကောင်စီသည် ၎င်း၏ပြည်သူများအပေါ် တိုက်ခိုက်ရန် လက်နက်နှင့် လေယာဉ်ဆီ၊ ရဟတ်ယာဉ်ဆီ စသည်တို့ ဝယ်ယူရန် လိုအပ်သည့် နိုင်ငံခြားငွေရပေါက် ရလမ်းဟူသမျှ ပိုက်စိပ်တိုက်ရှာဖွေရင်း ဘဏ္ဍာရေးကဏ္ဍအပေါ် အခိုင်အမာ ချုပ်ကိုင်နိုင်ရေး အကြပ်ကိုင် ဖိအားပေးသည့် နည်းလမ်းကို ကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်။ ဥရောပသမဂ္ဂက MOGE ကို အရေးယူ ပိတ်ဆို့ထားပြီးဖြစ်သော်လည်း အဆိုပါ အရေးယူမှု အမှန်တကယ် ထိရောက်စေရေး အမေရိကန်ဒေါ်လာက အဓိက အရေးပါနေသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကလည်း အလားတူအရေးယူရန် လိုအပ်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ သဘာဓာတ်ငွေ့ကို သုံးစွဲနေရသော ထိုင်းနိုင်ငံကို မထိခိုက်စေလိုသောကြောင့် ဝါရှင်တန်အနေဖြင့် စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီများအား ပစ်မှတ်ထားအရေးယူမှုကို ရှောင်ရှားကောင်း ရှောင်ရှားလိုမည် ဖြစ်သော်လည်း ယင်းအချက်ထက် စစ်ကောင်စီနှင့် ၎င်းကိုထောက်ခံနေသော နိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် တရုတ်နှင့် ရုရှားတို့အား နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက်မှုများကို အမှန်တကယ်စိုးရိမ်ကြောင်း သက်သေထူရမည့်အချက်က ပို၍အရေးကြီးနေသည်။ စစ်ကောင်စီကို အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေလျက်ရှိသော မြန်မာ့ရေနံဓာတုလုပ်ငန်းကဲ့သို့ အခြားနိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းများကိုလည်း အလားတူ အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်သင့်သည်။

ထို့အပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကြောင့် နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး ကမောက်ကမဖြစ်မှုများမှ ငွေကြေးအကျိုးအမြတ် ဖြစ်ထွန်းရရှိခဲ့သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း ပစ်မှတ်ထား၍ ကွန်ရက်အလိုက် အရေးယူမှုများချမှတ်သင့်သည်။ စစ်တပ်နှင့် ကာလတာရှည် ဆက်နွယ်မှုရှိနေသည့် မြန်မာလုပ်ငန်းစုတစ်ခုဖြစ်သော ရွှေဗျိုင်းဖြူသည် ဤအကျိုးဖြစ်ထွန်းသူ အုပ်စုသစ်၏ နမူနာကုမ္ပဏီတစ်ခု ဖြစ်သည်။

မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကြောင့် ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်း၌ အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရအပြီး မကြာသေးမီက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်း၍ အနိုင်ပိုင်း ထွက်ခွာသွားခဲ့သော နော်ဝေကုမ္ပဏီ တယ်လီနော၏ အစုရှယ်ယာအများစုကို စစ်ကောင်စီ၏ ထောက်ခံ အတည်ပြုမှုဖြင့် ရွှေဗျိုင်းဖြူကုမ္ပဏီက ဝယ်ယူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ပိုမိုထိရောက်သော ငွေကြေးကဏ္ဍအရေးယူမှုများဖြင့် တညီတညွတ်တည်း ရင်ဆိုင်နိုင်ရေးအတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ၎င်း၏မိတ်ဖက် နိုင်ငံများနှင့် ပိုမိုနီးကပ်စွာပူးပေါင်းလုပ်ကိုင်ရန် လိုအပ်သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ ကနေဒါ၊ ဩစတြေလျတို့နှင့်အတူ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်း၍ ကွန်ရက်အလိုက် ပစ်မှတ်ထားအရေးယူမှုများ ပြုလုပ်ကာ စစ်တပ်နှင့် ပတ်သက်နေသော ငွေကြေးများအတွက် နိုင်ငံတကာငွေကြေးစနစ်၏ လမ်းကြောင်းများကို ပိုမိုပိတ်ဆို့နိုင်မည် ဖြစ်သလို ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု တည်းဟူသော ဝက်အူကို ခပ်တင်းတင်း ပိုကြပ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများအပြင် ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည် စစ်ကောင်စီနှင့် ၎င်း၏ဆက်စပ်အဖွဲ့များနှင့် လက်ကျန် အဆက်အသွယ်အားလုံးကို ဖြတ်တောက်ပစ်ရန် မိမိမဟာမိတ်များကို တောင်းဆိုသင့်သည်။ ဥပမာ Quad လေးနိုင်ငံ၏အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ဂျီ-၇ အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူမည် ဖြစ်သလို ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းမဟုတ်သော အလှည့်ကျအဖွဲ့ဝင် အသစ်ဖြစ်လာမည့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဂျပန်အစိုးရပိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ရံပုံငွေဖြင့် စစ်တပ်မှ ငှားရမ်းထားသည့် မြေပေါ်တွင် တည်ဆောက်မည့် Y Complex ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းကို ယာယီရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။ အဆိုပါစစ်တပ်နှင့် ဆက်ဆံရေးများကို ယာယီရပ်ဆိုင်းရမည် မဟုတ်ဘဲ အပြီးသတ် ဆုံးခန်းတိုင်စေရမည် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များအတွက် လက်အိတ်ချွတ်၍ အမှန်တကယ် ထိချက်ပြင်းပြင်း ထိုးသတ်ရန်၊ မြန်မာပြည်တွင်းမှ လူအများအပြား၏ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ထောက်ခံရန်နှင့် စစ်ကောင်စီကို ကြာရှည်တည်တံ့စေလျက်ရှိသော အကျင့်ပျက်ကွန်ရက်များကို ဖော်ထုတ်ရန်၊ အချိန်ဆိုက်ရောက်လာပြီ ဖြစ်သည်။

ထိုရည်မှန်းချက်များ အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် လက်ဆပြင်းသော အရေးယူမှုများကို ရေရှည်အမြင်ဖြင့် ချမှတ်ဆောင်ရွက်ရေးအပြင် အရေးပါသည့် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် လူပုဂ္ဂိုလ်များ၊ အထူးသဖြင့် ကြမ်းကြုတ်မှု သရဖူဆောင်းသည့်ကာလ နောက်ဆုံး နိဂုံးချုပ်သွားသည့်အချိန်၌ ဒီမိုကရေစီ၊ ထာဝရငြိမ်းချမ်းရေး၊ အားလုံးပါဝင်သော တိုးတက်မှုနှင့် တာဝန်ယူမှုရှိသော စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများအတွက် အနှစ်သာရရှိရှိ ပါဝင်ကူညီနိုင်မည့် မြန်မာပြည်သူများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပြုလုပ်ရေးတို့ကို မဆုတ်မနစ် ကြိုးပမ်းရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

(The Diplomat မဂ္ဂဇင်းပါ Justyna Gudzowska and Yadanar Maung တို့၏ “It’s Time to Take the Gloves Off on Myanmar” ဆောင်းပါးကို ဆီလျှော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုထားခြင်း ဖြစ်သည်။ Justyna Gudzowska သည် အမေရိကန်အခြေစိုက် The Sentry အဖွဲ့ မှ တရားမဝင် ငွေကြေးမူဝါဒဌာန၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးဖြစ်ပြီး မရတနာမောင်သည် Justice For Myanmar အဖွဲ့၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဖြစ်သည်)