By Orysia Hrudka
စစ်အင်အားအဆင့်သတ်မှတ်ချက်အရ ရုရှားနိုင်ငံက ကမ္ဘာ့ဒုတိယ အင်အားအကြီးဆုံးစစ်တပ်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။ စာရွက်ပေါ်က ယူကရိန်းရဲ့ စစ်ရေးအသုံးစရိတ်က စင်္ကာပူထက်ပင် နည်းပါးနေတယ်လို့The Economist ကခန့်မှန်းရေးသားပါတယ်။
အခုလို အကန့်အသတ်တွေရှိပေမဲ့ ရုရှားကျူးကျော်မှုစတင်လိုက်တဲ့အချိန်မှာပဲ ယူကရိန်းစစ်တပ်က ရုရှားတွေ မူလစီစဥ်ထားတဲ့အတိုင်း စစ်အင်အား အလုံးအရင်းသုံးပြီး အချိန်တိုအတွင်း သိမ်းပိုက်နိုင်မယ့်အစီအစဥ် Blitzkrieg Plan ကို အထမမြောက်အောင် ပြန်လည်ခုခံလို့နေပါတယ်။ အခုလိုမျိုး တောင့်ခံနိုင်နေတာ ဘာကြောင့်ပါလဲ။
အဖြေရဲ့တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကတော့ ယူကရိန်းလူမျိုးတွေရဲ့ အင်မတန် အားကောင်းတဲ့ ကိုယ်ပိုင်စုဖွဲ့မှု၊ စုစည်းနိုင်မှုတို့ကြောင့်ပါပဲ။ ရုရှားက စစ်ပွဲစတင်လိုက်ပြီး ချက်ချင်းဆိုသလို ယူကရိန်းနိုင်ငံသား အများအပြားက ယူကရိန်းကာကွယ်ရေးအတွက် မိမိနဲ့သင့်တော်တဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နိုင်ဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှာဖွေလာကြပါတယ်။
ရုရှားတပ်တွေ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးနှစ်ရက်အတွင်း ယူကရိန်းစစ်တပ်နဲ့ ပူးပေါင်းသူ နိုင်ငံသားတစ်သိန်းကျော်ရှိလာပြီး အများစုကတော့ နယ်မြေကာကွယ်ရေးတပ်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင် လာကြတာဖြစ်ပါတယ်။
အလားတူ အရပ်သားတွေကလည်း ၎င်းတို့ရဲ့နယ်မြေခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကို စစ်တိုက်ရာမှာ အသုံးပြုတဲ့ ပိုက်ကွန်တွေယက်ပေးတာ၊ ဓာတ်ဆီပုလင်းဗုံးတွေကို ပြုလုပ်ပေးတာမျိုးတွေနဲ့ ကူညီပေးကြပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆ ရက်က Kharkiv Oblast မြို့မှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦးက သံချပ်ကာယာဉ်တစ်စီးကို ဓာတ်ဆီပုလင်းဗုံးနဲ့ ပစ်ပေါက်ပြီး မီးရှို့ခဲ့ပါတယ်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၇ ရက်နေ့မှာလည်း လူထုက ဓာတ်ဆီပုလင်းဗုံးတွေ ၊ထောင်ချောက်တွေပြုလုပ်ပြီး ရုရှားတင့်ကားတွေကို ရှေ့မဆက်နိုင်အောင် တားဆီးခဲ့ကြပါတယ်။
ချက်ချင်းဆိုသလိုပဲ သွေးလှူဖို့အစီအစဥ်တွေ စတင်လုပ်ဆောင်သူတွေရှိလာပြီး ယူကရိန်းထဲက ဖြစ်ပျက်နေတဲ့အခြေအနေတွေကို ရုရှားနိုင်ငံသားတွေသိအောင် လူမှုကွန်ရက်စာမျက်မှာတွေနဲ့ ဝက်ဆိုဒ်တွေကနေ သတင်းစကားပါးနိုင်ဖို့ လုပ်ဆောင်ကြသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အချို့ကလည်း တယ်လီဂရမ်နဲ့ ဗိုက်ဗာတို့ကတစ်ဆင့်ပြုလုပ်လာတဲ့ ဝါဒဖြန့်မှုတွေကို ပိတ်ဆို့တားဆီးတာမျိုးတွေ လုပ်ဆောင်လာကြပါတယ်။
တိုက်ပွဲတွေနဲ့ အလှမ်းဝေးတဲ့နေရာတွေမှာဆိုရင် လူထုက ဒုက္ခသည်တွေအတွက် နေအိမ်တွေရှာဖွေပေးတာမျိုးတွေ ၊ ကျောင်းတွေနဲ့ အခြားအဆောက်အအုံတွေကို လူနေထိုင်နိုင်ဖို့ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပြီး ကူညီပေးတာမျိုးတွေလည်းရှိပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ Lviv မြို့မှာရှိတဲ့ Les Kurbas ပြဇာတ်ရုံကို စစ်မြေပြင်နဲ့နီးတဲ့နေရာက ဒုက္ခသည်တွေကို နေရာချထားနိုင်ဖို့ ပြန်လည်ပြင်ဆင် ဖွဲ့စည်းတာမျိုးတွေ ပြုလုပ်ပေးတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ယူကရိန်းနိုင်ငံသားတွေက ယူကရိန်းတပ်မတော်ရဲ့ စစ်ဦးစီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနနဲ့ အခြားအဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ပန်ကြားချက်တွေကိုလည်း တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်မျိုးတွေ ပြုလုပ်ပါတယ်။ ပန်ကြားချက်ဆိုတာက လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာတွေမှာ ဝေမျှဖို့၊ ရုရှားတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို စစ်တပ်ထံ သတင်းပေးရတာမျိုးတွေလည်းရှိသလို အဲ့ဒါတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖြစ် ယူကရိန်းစစ်တပ်ရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို မည်သည့်နေရာကမျှ သတင်းမပေးဖို့ ပန်ကြားတာမျိုးတွေလည်းရှိပါတယ်။
ကျူးကျော်တဲ့အစောပိုင်းရက်တွေမှာ ယူကရိန်းအရပ်သားတွေက ရုရှားလေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုတွေကို ခြေရာခံဖို့ အဆောက်အအုံတွေနဲ့ လမ်းတွေကို အမှတ်အသားလုပ်ပြီး အဲ့ဒီနေရာတွေကို အာဏာပိုင်တွေ တိုက်ခိုက်နိုင်ဖို့ သတင်းပေးပို့ကြပါတယ်။
UkrAvtoDor လို့ခေါ်တဲ့ ယူကရိန်းအစိုးရလမ်းဌာနကလည်း ရုရှားကျူးကျော်သူတွေ အကျွမ်းတဝင်မရှိတဲ့နယ်မြေမှာ အခက်တွေ့စေဖို့ အနီးအနားမှာရှိတဲ့လမ်းညွှန်တွေကို ဖျက်သိမ်းဖို့ လမ်းအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ဒေသခံတွေ၊ ဒေသန္တရအစိုးရတွေနဲ့ ပြည်သူတွေကို တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
ဒစ်ဂျစ်တယ် အသွင်ကူးပြောင်းရေးဝန်ကြီး ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အိုင်တီစစ်တပ်ရဲ့ နည်းပညာကျွမ်းကျင်သူတွေဟာ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆-၂၈ ရက်နေ့တွေမှာ ရုရှား၏ အကြီးဆုံးဘဏ်နှစ်ခု၊ ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ မော်စကိုစတော့အိတ်ချိန်း၊ ရုရှားဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးလဲလှယ်မှု၊ FSB ဝက်ဘ်ဆိုဒ်နဲ့ အခြားဆိုဒ်များကို ဖြုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာတွေမှာ ယူကရိန်းတွေ တားဆီးပိတ်ပင်ခဲ့တဲ့ ရုရှားဝါဒဖြန့်သမားတွေရဲ့ဖုန်းနံပါတ်တွေလည်း ပေါက်ကြားခဲ့ပါတယ်။
ဘာသာပြန်တွေကလည်း စကားပြန်တွေအဖြစ် စေတနာ့ဝန်ထမ်း ဝင်လုပ်ကြပါတယ်။ ကျူးကျော်မှုမစတင်ခင် ယူကရိန်းကို ပြောင်းရွေ့လာတဲ့ ရုရှားအမျိုးသားတွေနဲ့ အဖျက်အမှောင့်အုပ်စုတွေအဖြစ် လက်ရှိလုပ်ကိုင်နေသူတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး သတင်းပို့ဖို့ အိမ်ခြံမြေအကျိုးဆောင်တွေကို သတိပေးထားပါတယ်။
တော်လှန်ရေး အခင်းအကျင်းကြီးတစ်ခုလုံးကို ကြည့်ရင် လူတစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ရပ်တည်ချက်နဲ့ လုပ်ဆောင်ချက် တစ်ခုချင်းစီတိုင်းက သေးငယ်ပြီး အနည်းငယ်သာ ထင်သာမြင်သာ ရှိတာမျိုးဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း လူအများက သူတို့ကိုယ်သူတို့ အပြည့်အဝ မကူနိုင်သေးပါလားလို့ မှတ်ယူကြပြီး သေးငယ်တဲ့လုပ်ရပ်တွေတစ်ဆင့် သိသာမြင်သာတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ပိုပိုပြီးလုပ်ဆောင်လာကြပါတယ်။
ပျားတွေလိုမျိုးစုဖွဲ့ထားတဲ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံသားတွေဟာ မတူညီတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေပေါ်မှာ ရွေ့လျားရင်း ဘုံရည်မှန်းချက်ကို ရောက်အောင် ဦးတည်လှုပ်ရှားနေကြပါတယ်။
သေချာတာကတော့ ရှင်းလင်းတဲ့ပန်းတိုင်မရှိဘဲ ယူကရိန်းနယ်မြေနဲ့ နိုင်ငံသားတွေကို ကာကွယ်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဘာကိုဆန့်ကျင်ရမယ်၊ ဘာ့အတွက် ဆန့်ကျင်ရမယ်ဆိုတာနဲ့ပတ်သတ်ပြီး ယူကရိန်းနိုင်ငံသားတွေဟာ သမိုင်းကနေ သင်ယူခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ (ရုရှား)ကျူးကျော်တဲ့ ပထမနေ့မှာ ပြသခဲ့တဲ့ PEN Ukaine ရဲ့ ဗီဒီယိုမှာ စာရေးဆရာနှင့် ဂျာနယ်လစ် Tetiana Teren က အခုလိုပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“ကျွန်တော့်အရင် ဒီနိုင်ငံမှာရှိသူတွေအကြောင်း မကြာခဏတွေးမိတယ်။ ကံမကောင်းလှတဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အတိတ်ကာလ၊ ဆိုဗီယက်အာဏာရှင်ခေတ်မှာ ကျွန်တော်ရဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ထောင်ပေါင်းများစွာဟာ ဆင်ဆာဖြတ်တောက်ခြင်း၊ ဖိနှိပ်ခြင်းနှင့် ကွပ်မျက်ခြင်းတွေကို ခံခဲ့ရတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ရှေ့က လူတွေအကြောင်း၊ မလုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့သူတွေ အကြောင်းစဥ်းစားပြီး အခုကျွန်တော်တို့အလုပ် လုပ်တဲ့အခါ အရင်ကထက် နှစ်ဆ၊ သုံးဆလောက် ကြိုးကြိုးစားစားလုပ်တယ်”
လွတ်လပ်တဲ့ယူကရိန်းနိုင်ငံမှာ သက်တမ်းနှစ် ၃၀ ရှိပြီဖြစ်တဲ့ ဒီမိုကရေစီအစိုးရက ဆိုဗီယက်ခေတ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ရာဇ၀တ်မှုတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လေ့လာခွင့်ပြုပြီး အတိတ်က အဖြစ်အပျက်တွေကို ပြန်ပြောင်းဆင်ခြင် သုံးသပ်စေပါတယ်။ ယူကရိန်းအနုပညာရှင်၊ စာရေးဆရာ၊ ပြဇာတ်ဆရာ၊ သမိုင်းဆရာတွေ ၊ အထူးသဖြင့် ၁၉၂၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ ထူးခြားတဲ့ တင်ဆက်မှုတွေက တော်တော်လေး အာရုံဖမ်းစားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
စတာလင်ရဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် ထိုလူတွေအားလုံးကို သတ်ဖြတ်ခံလိုက်တဲ့အချိန်မှာတော့ ယဉ်ကျေးမှုလှုပ်ရှားမှုရဲ့ လမ်းကြောင်းက ပြတ်တောက်သွားခဲ့ပါတော့တယ်။
သို့တိုင် ယူကရိန်းတက်ကြွလှုပ်ရှားသူနဲ့ပညာရှင်အများအပြားက ပြည်သူတွေဟာ တည်ငြိမ်အေးချမ်းနေတဲ့ ကာလတွေနဲ့မတူဘဲ အရေးကြီးတဲ့အခြေအနေတွေမှာ တမူထူးခြားတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ ကိုယ်ပိုင်စုစည်းနိုင်တယ်ဆိုတာကို သတိပြုမိကြပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ရက်က Belarus အတိုက်အခံရုပ်သံလိုင်း Belsat Military ရဲ့အင်တာဗျူးတစ်ခုမှာ ယူကရိန်းသမ္မတ Olexiy Arestovych ရဲ့ ကျွမ်းကျင်သူနှင့် အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ကို စစ်ရေးအတွေ့အကြုံမရှိတဲ့ နယ်မြေကာကွယ်ရေးတပ်တွေနဲ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံမှာ ပြဿနာတွေရှိသလားလို့ မေးခွန်းထုတ်ခံရပါတယ်။
Arestovysh က အဲ့ဒီလိုပြဿနာတွေက ရှားပါးပြီး အရေးမပါသလောက် ဖြစ်နေတယ်လို့ တုံ့ပြန်ပါတယ်။ “ငြိမ်းချမ်းနေတဲ့အချိန်မှာ ယူကရိန်းနိုင်ငံသားတွေ စကားများ ရန်ဖြစ်နေကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့အခုချိန်မှာတော့ အပြန်အလှန် နားလည်မှုအပြည့်နဲ့ အားလုံး ပြန်လည်သင့်မြတ်လာပါပြီ” လို့ သူက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ယူကရိန်းနိုင်ငံသားနှစ်ဦးအတွက် တပ်မှူးသုံးဦးရှိသည်”ဆိုတဲ့ ယူကရိန်းစကားပုံတစ်ခုရှိပါတယ်။ ယူကရိန်းနိုင်ငံသားတွေဟာ အေးချမ်းသောအချိန်တွေမှာ ကိုယ်ပိုင်ဘဝနဲ့ သီးသန့်နေထိုင်ရတာမျိုးကို နှစ်သက်ကြပါတယ်။ အကောင်းဘက်ကကြည့်မယ်ဆိုရင် ဒီလိုအမူအကျင့်ရှိတဲ့သူတွေအတွက် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျော့ချထားတဲ့ အစိုးရစနစ်သာလျှင် အကိုက်ညီဆုံးဖြစ်မှာပါ။ ဒါပေမဲ့ ပိုပြီးတည်ငြိမ်တဲ့အချိန်ကာလမှာ ဒီယူဆချက်အပေါ် လေ့လာဆန်းစစ်ဖို့ လိုအပ်နေပါသေးတယ်။
===================
(Euromaidan Press သတင်းစာတွင်ဖော်ထားသော “A strong civil society: the secret to Ukraine’s resistance” ဆောင်းပါးကို ဆီလျှော်အောင် ဘာသာပြန်ဆို တင်ဆက်လိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်)။
