ယူကရိန်းစစ်ပွဲ စတင်ပြီးနောက်ပိုင်း မသူတော်ချင်း သတင်းလွေ့လွေ့ မြန်မာစစ်တပ်နှင့် ရုရှားတို့၏ ပုလင်းတူ ဘူးဆို့ ဆက်ဆံရေး (အပိုင်း ၂)

ယူကရိန်းစစ်ပွဲ စတင်ပြီးနောက်ပိုင်း မသူတော်ချင်း သတင်းလွေ့လွေ့ မြန်မာစစ်တပ်နှင့် ရုရှားတို့၏ ပုလင်းတူ ဘူးဆို့ ဆက်ဆံရေး (အပိုင်း ၂)

ရန်ကုန်၊ မတ် ၁၅

ရုရှားနိုင်ငံ၏ ယူကရိန်းကျူးကျော်စစ် အခြေအနေနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်တပ်က တရားမဝင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ရုရှား-မြန်မာ ဆက်ဆံရေးအကြောင်းများကို လူ့အခွင့်အရေးနှင့် မြန်မာ့အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Igor Blazevic နှင့် ရုရှား၊ ယူကရိန်းနှင့် အရှေ့ဥရောပရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူ Ondrej Soukup တို့တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့မှုကို ပြန်လည်ဖော်ပြပါသည်။

အဆိုပါ ဆွေးနွေးမှုအတွင်း မြန်မာစစ်ကောင်စီအတွက် ရုရှားက စစ်ရေး၊ သံတမန်ရေးနှင့် စီးပွားရေး အကူအညီများ မည်မျှ အမှန်တကယ်ပေးနိုင်စွမ်းရှိ/ မရှိ၊ ရုရှားစောင့်ကြည့်ရေးနှင့် ဝါဒဖြန့်ချိရေး နည်းပညာများက မြန်မာစစ်တပ်အတွက် မည်မျှအသုံးဝင်/ မဝင်နှင့် စစ်ကောင်စီ၏ နူကလီးယား ရည်မှန်းချက်များအား ရုရှားက အမှန်တကယ် ကူညီနိုင်ခြင်း ရှိ/ မရှိ စသည့်မေးခွန်းများကို Ondrej Soukup က ပြန်လည်ဖြေကြားထားသည်။

အီဂေါ ။ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုကြောင့် တခြားကုမ္ပဏီတွေ ထွက်ခွာသွားရင် ရုရှားဟာ မြန်မာစစ်တပ်အတွက် အားကိုးရတဲ့ လေယာဉ်ဆီ ပေးသွင်းသူ ဖြစ်လာနိုင်သလား။

ဆိုးကူးပ် ။ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊ သိုလှောင်ရေးနဲ့ ထုတ်လုပ်ရေး အခက်အခဲ အချို့တော့ ရှိကောင်းရှိနိုင်မယ်။ အကြောင်းက လေယာဉ်ဆီကို အရှေ့ဖျားဒေသ ဆိပ်ကမ်းတွေကနေ ပို့ဆောင်ပေးရမှာ ဖြစ်လို့ပါ။ ဒါပေမဲ့ အခြေခံအားဖြင့်တော့ ဝယ်လိုအားလဲရှိမယ်၊ ငွေလည်းပေးချေနိုင်မယ်ဆိုရင် ရုရှားနိုင်ငံက မြန်မာကို လေယာဉ်ဆီ ပေးသွင်းနိုင်ပါတယ်။

အီဂေါ ။ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုကြောင့် တခြားနိုင်ငံက ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ကုမ္ပဏီတွေ ထွက်ခွာသွားရင် ရုရှား Gazprom ကုမ္ပဏီဟာ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာထဲက မြန်မာ့ကမ်းလွန် သဘာဝဓာတ်ငွေ့မြေတွေကို လွှဲပြောင်းရယူနိုင်သလား။

ဆိုးကူးပ် ။ မရယူနိုင်ပါဘူး။ Gazprom မှာ သူ့ကိုယ်ပိုင် အစွမ်းအစတော့ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေက ထုတ်လုပ်တဲ့ စက်ပစ္စည်းတွေအပေါ် အလွန်အမင်း မှီခိုနေရဆဲပါ။ အခုဆိုရင် အနောက်အုပ်စုရဲ့ ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် Gazprom အနေနဲ့ အတော်အကြပ်ရိုက်နေတယ်။ ဒါကြောင့် တရုတ်စက်ပစ္စည်းနဲ့ နည်းပညာကို ပြောင်းလဲသုံးစွဲဖို့ သူတို့ကြိုးပမ်းနေကြတယ်။

ဒါပေမဲ့ ဒီအပြောင်းအလဲဟာ နှစ်နဲ့ချီပြီး အချိန်ယူရမှာ ဖြစ်သလို လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်၊ ၁၂ နှစ်ကလိုမျိုး ကြီးကြီးမားမား လုပ်ငန်းတိုးချဲ့ဖို့ရာ သူတို့မှာ ငွေပိုငွေလျှံ မရှိပါဘူး။ Gazprom ရဲ့ လုပ်ငန်းတိုးချဲ့မှုတွေဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်၊ ခြောက်နှစ်ကတည်းက ရပ်ဆိုင်းနေခဲ့ပြီး အခြားရုရှား စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီတွေလဲ အလားတူ အခြေအနေမျိုးမှာ ရှိနေပါတယ်။

အီဂေါ ။ Rosatom က ကိုယ်စားလှယ်တွေ မြန်မာနိုင်ငံကို လာရောက်တာ အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ်ရှိသွားပါပြီ။ မြန်မာစစ်ကောင်စီနဲ့ ရုရှားအကြားမှာ နယူကလီးယား နည်းပညာအကြောင်း ဆွေးနွေးမှုတွေ အကြီးအကျယ် ရှိနေတယ်။ စစ်တပ်က ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မြန်မာကို နယူကလီးယားလက်နက် ပိုင်ဆိုင်တဲ့ နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာအောင် ရုရှားက အကူအညီ ပေးနိုင်သလား။ “အသေးစား အနုမြူဗုံး” တစ်လုံးပိုင်ဆိုင်ဖို့ မြန်မာစစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေ ရည်မှန်းထားတာလဲ အတော်ကြာမြင့်ခဲ့ပါပြီ။

ဆိုးကူးပ် ။ ကျွန်တော်တော့ အဲ့ဒီလို မထင်မိဘူး။ တခြားနိုင်ငံတွေရဲ့ နယူကလီးယား ရည်မှန်းချက်တွေမှာ စစ်ရေးအစီအစဉ် ပါဝင်လာရင် ရုရှားက အတော်ငြူစူတတ်တယ်။ နောက်တစ်ခုက မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရုရှားက နယူကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖို တည်ဆောက်နိုင်သလား ဆိုတဲ့မေးခွန်းပါ။ ဒီမေးခွန်းအတွက်လည်း ကျွန်တော် သံသယဖြစ်မိတယ်။

ပထမတစ်ချက်က ထုတ်လုပ်ရေးကာလ အလွန်ကြာမြင့်တာ။ ဓာတ်ပေါင်းဖိုတစ်ခု စတင်တည်ဆောက်တာကနေ ပြီးစီးသည်အထိ အချိန် ၁၀ နှစ်မက ကြာပါတယ်။ ဓာတ်ပေါင်းဖိုဆိုတာမျိုးက တစ်နေရာရာမှာ သိုလှောင်သိမ်းဆည်း ထားလို့ရတဲ့ ပစ္စည်းမျိုးလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ လုပ်နေဆဲ တခြားစီမံကိန်းကနေ ဓာတ်ပေါင်းဖိုပစ္စည်း အစိတ်အပိုင်းတွေ ထုတ်ယူမယ်ဆိုရင်တောင် ကိုက်ညီအောင် ပြင်ဆင်ဖို့ လိုပါသေးတယ်။

Rosatom က မော်ဂျူလာ ဓာတ်ပေါင်းဖိုငယ်ကို သူတို့ပေးသွင်းမဲ့အကြောင်း ပြောနေတယ်။ အမှန်တော့ Rosatom မှာ အဲ့ဒီနည်းပညာမရှိပါဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃ နှစ်က အရှေ့ဖျားဒေသ ချူကော့ကာ (Chukotka) ကျွန်းဆွယ်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ ရေပေါ်နယူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို အသုံးပြုဖို့ သူတို့စဉ်းစားနေခြင်းပါ။

ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့အားဖြင့်တော့ ရုရှား နယူကလီးယား ရေခဲပြင်ခွဲ သင်္ဘောပေါ်က နယူကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖိုတွေပါရှိတဲ့ သင်္ဘောတစ်စင်းပါပဲ။ ဒီဓာတ်ပေါင်းဖိုကို ကုန်းပေါ်က စက်ရုံမှာ အသုံးပြုနိုင်အောင် ပြင်ဆင်ဖို့ဆိုတာ အလွန်ခက်ခဲ လက်ဝင်တဲ့ အလုပ်ဖြစ်သလို လက်တွေ့အနေအထားအားဖြင့် ၁၀ နှစ်ဆိုတဲ့အချိန် အတိုင်းအတာလောက်အတွင်းမှာ ဖြစ်လာဖို့ မမျှော်လင့်နိုင်ပါဘူး။

နောက်ပြီး ဈေးကွက်မှာ ကြီးမားတဲ့ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှုတွေလည်း ရှိတယ်။ နိုင်ငံတကာ အနုမြူ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ (IAEA)အဖွဲ့ဟာ ရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကိစ္စတိုင်းကို ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲနေပါတယ်။ နိုင်ငံတစ်ခုခုက နယူကလီးယားစီမံကိန်း အသစ်တစ်ခု စတင်အကောင်အထည် ဖော်တော့မယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတကာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေကို လိုက်နာရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဒီစီမံကိန်းက အတော့်ကို ကျယ်ပြန့်လွန်းတဲ့လုပ်ငန်းပါ။ လက်ရှိအချိန်မှာ ဒီလိုအချိန်ကုန် ခက်ခဲတဲ့ စီမံကိန်းမျိုးဆောင်ရွက်ဖို့ ရုရှားရော မြန်မာနိုင်ငံမှာပါ အစိုးရတည်ငြိမ်မှုနဲ့ ငွေကြေးရင်းမြစ်တွေ မရှိကြပါဘူး။

တည်ငြိမ်သယောင်၊ အစွမ်းရှိသယောင် ပုံဖော်ဖို့အတွက်ပဲ သူတို့ စိတ်ဝင်တစား ရှိနေကြပုံပေါ်ပါတယ်။ အပေါ်ယံ ဟန်ရေးပြလုပ်ကွက်မျိုး ဖန်တီးရတာ သိပ်တော့ အကုန်အကျ မများပါဘူး။ နောက်ပြီး ရုရှားတွေက ဒီလိုလုပ်ရပ်မျိုးမှာ အမြဲပဲ ထူးချွန်တတ်ကြပါတယ်။

အီဂေါ ။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို ပြန်လည်ရှင်သန်စေဖို့ စစ်ကောင်စီက ကြိုးပမ်းနေပေမဲ့ အောင်မြင်မှုအများကြီး မရသေးဘူး။ အားလပ်ရက်တွေမှာ ရေခြားမြေခြား အပူပိုင်းဒေသက ပင်လယ်ကမ်းခြေတွေမှာ အပန်းဖြေဖို့ ရုရှားတွေမှာ ပိုက်ဆံ ရှိသေးရဲ့လား။

ဆိုးကူးပ် ။ ရှိပါတယ်။ ဥရောပနဲ့ အခြားနေရာတွေကို အလည်အပတ် သွားလေ့ရှိတဲ့ ကြွယ်ဝချမ်းသာတဲ့ ရုရှားလူလတ်တန်းစားတွေ ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး သူတို့က ဆက်ပြီး ခရီးသွားနေကြဦးမှာပါ။ အခုအချိန်မှာ သူတို့ဟာ အနောက်နိုင်ငံ အများအပြားက အဝင်မခံတာ၊ ဗီဇာကန့်သတ်ထားတာတွေနဲ့ ကြုံနေရတော့ တခြားခရီးစဉ်တွေကို စဉ်းစားလာကြတယ်။ ဒီလူလတ်တန်းစားက လူဦးရေ စုစုပေါင်းရဲ့ တစ်ရာခိုင်နှုန်းထက် မပိုပါဘူး။

ဒါပေမဲ့ ရုရှားလူဦးရေက သန်း ၁၄၀ ရှိတာမို့လို့ အရေအတွက် အတန်များတဲ့ ပမာဏပဲပေါ့။ ကျွန်တော်တို့ အဓိကပြောနေတာက ရုရှားနိုင်ငံ အရှေ့ပိုင်းဒေသမှာ နေထိုင်တဲ့လူတွေကို ပြောတာပါ။ မော်စကိုကနေ အရှေ့တောင်အာရှကို လာရတဲ့လေယာဉ် လက်မှတ်ခက ဈေးကြီးတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆိုက်ဘေးရီးယားတို့ အရှေ့ဖျားဒေသတို့ကနေ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားတို့ကို ပုံမှန်သွားလာနေတဲ့သူတွေ အများကြီးရှိတယ်။ သူတို့အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကိုလဲ သွားမယ်ဆို သွားနိုင်ကြပါတယ်။

အီဂေါ ။ အိန္ဒိယဟာ ရုရှားဖက်ကို ထောက်ခံချင်နေသလား၊ ဒါမှမဟုတ် ယူကရိန်းစစ်ပွဲမှာ အိန္ဒိယဟာ အနောက်အုပ်စုနဲ့ ပူးပေါင်းလာမလား။

ဆိုးကူးပ် ။ ယူကရိန်းအပေါ် ဆင်နွှဲတဲ့ ရုရှားရဲ့ကျူးကျော်စစ်မှာ အိန္ဒိယက ပူးပေါင်းကြံစည်ခြင်း၊ ထောက်ခံအားပေးခြင်း ရှိကြောင်း ဘာသက်သေ သာဓကတွေမှ ကျွန်တော်မတွေ့မိပါဘူး။ အိန္ဒိယဟာ ရုရှားနဲ့ လက်တွေ့ကျတဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိတယ်။ သူတို့က ရုရှားရေနံကို လျှော့ဈေး ကြီးကြီးမားမား ရထားပြီး အလွန်ဈေးပေါပေါနဲ့ ဝယ်ယူနေကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ စစ်ပွဲကို အိန္ဒိယက လုံးဝမထောက်ခံပါဘူး။ စစ်ပွဲကို စတင်ခဲ့တဲ့အတွက်ရော၊ စားနပ်ရိက္ခာ အကြပ်အတည်းအတွက်ပါ ရုရှားကို သူတို့ အပြစ်တင်လျက်ရှိပါတယ်။

မနှစ်က အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဥရောပရောက်လာတုန်း သူနဲ့ကျွန်တော် စကားပြောဖြစ်ခဲ့တယ်။ ဘယ်သူ့ကိုမှ အရေးယူပိတ်ဆို့တာမျိုး သူတို့မလုပ်ဘူး၊ ဒီနည်းလမ်းဟာ အိန္ဒိယရဲ့ မူဝါဒမဟုတ်ဘူးလို့ သူကျွန်တော့်ကို ပြောပြတယ်။

ဒါပေမဲ့ စစ်ပွဲကို စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့တာနဲ့ ရုရှားတပ်တွေ ဆောင်ရွက်နေတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ သူတို့ လုံးဝစိတ်မကောင်း ဖြစ်မိကြောင်း ပြောဆိုတယ်။ ထို့အတူ ရုရှားလက်နက်တွေ သိပ်မကောင်းတာ အထင်အရှားတွေ့ရသမို့ အိန္ဒိယအနေနဲ့ ရုရှားလက်နက်တွေ အများအပြား မဝယ်ဖြစ်ခဲ့တာ ကံကောင်းတယ်လို့လဲ သူကဆက်ပြောတယ်။

အီဂေါ ။ နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ ဘယ်သူတွေ ပါဝင်နေသလဲ၊ ဘယ်သူတွေကတော့ အလွန်ရက်စက်တဲ့ စစ်အာဏာရှင်ကို အဓိက ဆန့်ကျင်တော်လှန်နေရသလဲ ဆိုတာ ခင်ဗျားအမြင်ကို ပြောပြပေးနိုင်မလား။

ဆိုးကူးပ် ။ ကျွန်တော်အကောင်း မြင်မိတာလေးကို ပြောပါရစေ။ ကျွန်တော့်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ချက်ကိုစလိုဗက်ကီးယားမှာ တော်လှန်ရေးဖြစ်တော့ ကျွန်တော်က အသက် ၁၈ နှစ်အရွယ် ကျောင်းသားတစ်ဦးပါ။ အဲ့ဒီတုန်းက အနည်းဆုံး နောင်လာမယ့် လေးနှစ်လောက်အထိ အစိုးရ အပြောင်းအလဲ ရှိမှာမဟုတ်ဘူးလို့ ကျွန်တော်နားလည်မိခဲ့တယ်။ ကွန်မြူနစ်အစိုးရ ပြိုလဲသွားမယ်လို့ကို ကျွန်တော်မထင်မိခဲ့ဘူး။

အဲ့ဒီအချိန် ထင်ရှားတဲ့ အတိုက်အခံဖြစ်သလို လွတ်လပ်ရေးရတော့ သမ္မတဖြစ်လာတဲ့ ဗားစလဗ် ဟာဗယ် (Václav Havel) ကိုယ်တိုင်တောင်မှ နှစ်နှစ်-သုံးနှစ် ကြာမယ်လို့ထင်ထားခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ အပြောင်းအလဲက ထင်ထားတာထက် ပိုမြန်ဆန်ခဲ့ပါတယ်။ အာဏာလက်ရှိ အချိန်နဲ့ ရက်ရက်စက်စက် အကြမ်းဖက်နေချိန်မှာ အာဏာရှင်အစိုးရတွေဟာ အားကောင်းပုံရပေမဲ့ သူတို့ကျရှုံးဖို့ ဖြစ်လာတာနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် သူတို့ရဲ့အားနည်းချက်တွေဟာ ပေါ်လွင်ထင်ရှားလာတတ်ပါတယ်။

လက်ရှိ ယူကရိန်းပဋိပက္ခဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးဆက်တွေ ရှိလာလိမ့်မယ်လို့ ကျွန်တော် ဖြည့်စွက်ပြောချင်တယ်။ ယူကရိန်းပဋိပက္ခက အင်အားချိန်ခွင်လျှာကို အသေအချာ ပြောင်းလဲသွားစေလိမ့်မယ်။

ယူကရိန်းစစ်ပွဲဟာ အနောက်နိုင်ငံ အစိုးရတွေရဲ့အပြုအမူကို ပြောင်းလဲစေရုံသာမက အနောက်နိုင်ငံက ကုမ္ပဏီတွေရဲ့ တွေးခေါ်ပုံ တွေးခေါ်နည်းကိုပါ ပြောင်းလဲစေလျက်ရှိပါတယ်။ “ဘာပဲ ဖြစ်နေနေ ပုံမှန်အတိုင်း အလုပ်ဆက်လုပ်သွားမယ်” ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုး နောက်ထပ် ဖြစ်မလာနိုင်တော့ပါဘူး။

=============

(ယခုဆောင်းပါး၏ ပထမအပိုင်းကို ဖတ်ရှုလိုပါက အောက်ဖော်ပြပါလင့်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်)။

အီဂေါ ဘလေဇက်ဗစ်သည် ပရက်ခ်အရပ်ဖက်အဖွဲ့ဗဟိုဌာနမှ အကြီးတန်းအကြံပေးဖြစ်သည်။ ၂၀၁၁ မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပညာရေးစီမံကိန်းအစီအစဉ် (Educational Initiatives Program) ၏ ဒါရိုက်တာနှင့် ကထိကဌာနမှူးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

အွန်ဒရေး ဆိုးကူးပ်သည် စီးပွားရေးသတင်းစာ တစ်စောင်ဖြစ်သော ဟော့စပိုဒါအော့စကဲ နိုဗိုင်အန်ဝိုင် (Hospodarske noviny) မှ ချက်လူမျိုး သတင်းထောက်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ရုရှား၊ ယူကရိန်းနှင့် အရှေ့ဥရောပရေးရာများအကြောင်း နှစ်ပေါင်း ၂၅နှစ်ကြာ အထူးပြု ရေးသားလျက်ရှိသူ ဖြစ်သည်